De familie van een overleden oud-medewerker bood onlangs wat spullen aan uit het rijke verleden van Aegon en haar rechtsvoorgangers.
Ik ging op weg naar Leeuwarden op een dinsdag voor een inventarisatie. Tussen de spullen zaten drie oude rekenmachines, waaronder een ‘Original – Odhner’. Het merk Odhner was baanbrekend in de mechanisatie van rekenwerk en had vele navolgers. Een dag later kwam hetzelfde model rekenmachine in beeld bij het programma ‘Tussen Kunst & Kitsch’. Geschatte waarde € 250,-. In het programma kon zelfs nog een demonstratie worden gegeven. Dat lukt natuurlijk niet altijd want niet elke antieke rekenmachine bevindt zich in een zodanige conditie dat het ook nog functioneert na bijna 85 jaar. En het uiterlijk weegt natuurlijk ook nog mee in de prijs. Via aankopen op Marktplaats en Catawiki zou je in principe zo een doorsnee verzekeringskantoor uit de jaren ’30 van de vorige eeuw kunnen inrichten. Voor een ‘Original – Odhner’-rekenmachine betaal je dan tussen de € 60,- en € 325,-. Het exemplaar van ‘ons’ zit echter in de onderste tweedehands prijsklasse…
Het invoeren van moderne mechanische rekenmachines was een hype begin vorige eeuw. Zo kwam het dat op een goede dag de directie van de NILLMIJ in Nederlands-Indië een brief van de hoofddirectie uit Nederland ontving met de mededeling dat het rekenwerk gemechaniseerd moest worden. Er zou een rekenmachine worden opgestuurd. De directie in Batavia (het latere Jakarta) had zo haar bedenkingen want men had goede rekenaars in dienst. Die werden doorgaans gerekruteerd uit de grote Chinese bevolkingsgroep. Chinezen waren van huis uit goede, snelle en foutloze rekenaars… met een telraam. Besloten werd om na aankomst van de rekenmachine een competitie op te zetten tussen een medewerker achter de rekenmachine en een Chinese medewerker achter het telraam. U voelt ‘m waarschijnlijk al aankomen… de Chinese medewerker versloeg met zijn telraam de rekenmachine. De directie van de NILLMIJ in Nederlands-Indië schreef derhalve een brief terug aan de hoofddirectie in Den Haag met de mededeling dat men nog wel even zou wachten met de invoering, totdat er snellere rekenmachines op de markt zouden komen.
Vooruitgang is niet altijd een verbetering.
Pierre Don
Bedrijfsarchivaris Aegon